ALKINI (CnH2n-2)
Alkini su nezasićeni ugljikovodici koji imaju jednu nezasićenu trostruku kovalentnu vezu. Opšta formula homolognog niza alkina je CnH2n-2.
U svom nazivu alkini imaju nastavak -in iza korijena riječi.
Homologni niz alkina prikazan je u tabeli ispod:
Primjer strukturne formule propina :
Osobine alkina:
Analogno alkanima i alkenima, i kod alkina osobine zavise od broja atoma ugljika.
Alkini koji imaju 2-4 atoma ugljika su u gasovitom agregatnom stanju.
Alkini koji imaju 5-17 atoma ugljika su u tečnom agregatnom stanju.
Alkini koji imaju više od 17 atoma ugljika su u čvrstom agregatnom stanju.
Slabo su rastvorljivi u vodi, ali bolje od alkana i alkina.
Hemijski su aktivni zahvaljujući trostrukoj vezi.
Kao i prethodnici, reaguju sa halogenim elementima i njihovim hidridima. Lako se oksiduju, a gorenjem na kisiku daju ugljični-dioksid i vodu.
Reaguju reakcijama adicije, npr:
U reakcijama adicije alkini se prevode u alkene, koji daljom adicijom prelaze u alkane.
Izomerija alkina:
Kod alkina se pojavljuju strukturna i položajna izomerija.
Nomenklatura alkina:
Nomenklatura alkina slijedi ista pravila koja važe za aklene, osim što se prati položaj trostruke veze pri numerisanju atoma.
Dakle, određujemo najduži lanac atoma ugljika, numerišemo atome prema položaju trostruke veze, a zatim prema položaju supstituiranih atoma ili alkil grupa. Supstituente navodimo abecednim redom.
Ukoliko je na nekom atomu više supstituenata, njegov broj navodimo ispred naziva svakog supstituenta.
Ukoliko na nekom atomu imamo više istih supstituenata, njegov broj navodimo onoliko puta koliko supstituenata ima.
Primjeri:
OBJAŠNJENJE:
Najduži niz atoma ugljika je 7, dakle radi se o heptinu. Numerisanje vršimo s one strane kojoj je trostruka veza bliža. Na drugom i petom atomu vezane su metil grupe, pa slijedi:
2,5-dimetil-3-heptin ili 2,5-dimetil-hept-3-in
